W związku z przypadającą w 2023 roku 84. rocznicą wybuchu II wojny światowej Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie wzbogaciło swoją ofertę edukacyjną o nową lekcję muzealną pt. "Wrzesień 1939 roku na ziemi sochaczewskiej – wybrane zagadnienia".


Strategiczne położenie ziemi sochaczewskiej w centrum ziem polskich powodowało, że nie omijał jej żaden konflikt zbrojny rozgrywający się na terenach Rzeczypospolitej, począwszy od potopu szwedzkiego w połowie XVII w., a na II wojnie światowej kończąc. Największym z nich była kampania wrześniowa 1939 r., w tym szczególnie bitwa nad Bzurą toczona z niemieckim najeźdźcą na rozległych obszarach południowo-zachodniego Mazowsza i środkowej Polski przez polskie armie "Poznań" i "Pomorze". Działania na terenie powiatu sochaczewskiego odegrały kluczowe znaczenie dla ostatecznego wyniku tej jedynej przeprowadzonej na tak wielką skalę operacji zaczepnej przeciwko III Rzeszy do 1941 r. To z rejonu Sochaczewa, o który ciężkie walki trwały przez kilka dni, nieprzyjaciel, skoncentrowawszy w międzyczasie wszystkie dostępne siły lądowe i powietrzne, wyprowadził kontruderzenie, wdzierając się na tyły ugrupowania polskiego na lewym brzegu dolnej Bzury i zmuszając gen. dyw. Tadeusza Kutrzebę, dowódcę połączonych armii "Poznań" i "Pomorze", do podjęcia trudnej decyzji o przerwaniu bitwy i odwrocie podległych jednostek przez Puszczę Kampinoską do Warszawy. To wreszcie na tymże obszarze dokonała się zagłada tych okrążonych oddziałów polskich, którym nie udało się przekroczyć przepraw przez Bzurę na północ od Sochaczewa. O wydarzeniach sprzed osiemdziesięciu lat świadczą dziś liczne zbiorowe mogiły, kwatery i cmentarze wojenne, w których spoczywają tysiące z tych, którzy według słów gen. Kutrzeby "starali się wykonać niewykonalny w 1939 r. obowiązek: obronę Polski".