Wystawa stała pt. „Dzieje sochaczewskiej kolei wąskotorowej 1922-1984” przybliża i popularyzuje wiedzę o tej kolejce w okresie przed powstaniem Muzeum Kolei Wąskotorowej, gdy był to istotny środek lokalnego transportu publicznego. Dzięki uwypuklonej narracji kompleksowo poznać można historię Kolei Sochaczewskiej od jej początków w 1922 r., aż do zamknięcia w 1984 r., a następnie przejęcia przez Muzeum Kolejnictwa, celem organizacji Muzeum Kolei Wąskotorowej.
Na wystawę składają się zamocowane do ścian plansze tła, na których zaprezentowano fotografie wielkoformatowe z zachowanymi budynkami, infrastrukturą oraz taborem Kolei Sochaczewskiej. Część narracyjna wyeksponowana została na 5 tablicach w rozmiarze 100 na 70 cm. Pierwsza plansza pt. Sejmikowa Kolejka Wąskotorowa prezentuje dzieje sochaczewskiej wąskotorówki w latach 1922-1930. Druga pn. Powiatowa Kolej Sochaczewska przedstawia historię kolejki w okresie 1930-1939. Trzecia o nazwie II wojna światowa ukazuje losy Kolei Sochaczewskiej w latach 1939-1945. Wreszcie czwarta i piąta pt. Sochaczewska Kolej Dojazdowa przybliża dzieje tego środka transportu lokalnego w latach 1945-1984.
Wystawę uzupełniają unikatowe muzealia eksponowane w ośmiu gablotach wystawowych, ekspozytorze, a także w przestrzeni sali ekspozycyjnej (jako uzupełniające elementy scenograficzne). Na szczególną uwagę zasługują te, których renowacje przeprowadzono specjalnie na potrzeby wystawy. Wśród nich na pierwszy plan wysuwa się tablica kamienna z sochaczewskiego dworca PKP, ufundowana przez miejscowych kolejarzy w 1919 r., z okazji pierwszej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Jej skomplikowane dzieje przybliżaliśmy w ostatnich latach kilkukrotnie (pod tekstem znajdują się odpowiednie linki). Poprzez renowację i ekspozycję tablicy wraz z jej aktem erekcyjnym, muzeum wpisało się w obchody 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości.
W grupie odnowionych obiektów znalazła się również drezyna wahadłowana tor 600 mm. Pojazd na stan sochaczewskiej placówki przejęto z dniem 22 czerwca 2011 r. z likwidowanego gdańskiego oddziału Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Obecne oznaczenie drezyny (PKS 315) zostało wykreowane na potrzeby niniejszej ekspozycji. Oprócz tego wymienić należy także ławkę i popielniczkę z wagonu typu 3Aw, dwie lampy z wagonu typu 1Aw oraz dwie zewnętrzne lampy retro. Opisywane zabytki ruchome, które wykorzystano jako elementy scenografii powstałej ekspozycji, mają w założeniu wprowadzić zwiedzających w klimat funkcjonowania dawnej Kolei Sochaczewskiej.
Uwagę zwraca również mundur Czesława Gwary, ostatniego kierownika Sochaczewskiej Kolei Dojazdowej, a zarazem pierwszego Muzeum Kolei Wąskotorowej. Podobnie wyeksponowany został mundur Jana Kamińskiego, dyrektora Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, który w 1984 r. przejmował Sochaczewską Kolej Dojazdową, tym samym walnie przyczyniając się do jej uratowania. W ramach wystawy wspomniana jest również osoba Bogdana Pokropińskiego, znanego badacza kolejnictwa, będącego trzecią ważną postacią, dzięki której powstało Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie. Na wystawie prezentowane są również dokumenty, fotografie, pieczątki, bilety, kompostery oraz zegary związane z Koleją Sochaczewską. Zegary naścienne, pochodzące ze wszystkich pięciu stacji wąskotorówki, zostały symbolicznie zatrzymane na godzinie 15:35, aby upamiętnić moment, gdy 30 listopada 1984 r. z Sochaczewa odjechał ostatni rozkładowy pociąg.
Pomysłodawcami i autorami wystawy był zespół asystentów muzealnych Muzeum Kolei Wąskotorowej w składzie: Łukasz Popowski (kurator wystawy), Tomasz Karolak, dr Marta Przygoda-Stelmach oraz Monika Szymańska. Prace przygotowawcze w ramach których odbyła się kwerenda źródłowa (m.in. w Archiwum Akt Nowych w Warszawie oraz w Archiwum Państwowym w Grodzisku Mazowieckim), a następnie budowa i aranż wystawy (wykonane przez firmę Macieja Kożuchowskiego) trwały w sumie ponad pół roku. Dzięki owocnym poszukiwaniom źródłowym udało się odkryć i udostępnić wiele nowych materiałów dotyczących historii Kolei Sochaczewskiej. Jak wspominano, na potrzeby scenografii do wystawy, powstała wartościowa kolekcja fotografii wielkoformatowych, której autorem była fotograf Domu Urodzenia Fryderyka Chopina i Parku w Żelazowej Woli Małgorzata Kazur. Konsultantem merytorycznym powstającej ekspozycji był redaktor naczelny czasopisma Stalowe Szlaki oraz znawca tematyki kolei wąskotorowych w Polsce Marek Barszcz. Szczególne podziękowania za pomoc w stworzeniu wystawy należą się zastępcy dyrektora Stacji Muzeum Walentynie Rakiel-Czarneckiej oraz kierownikowi Działu Ekspozycji i Wystaw Czasowych Stacji Muzeum Sławomirowi Majchrowi. Ekspozycja dostępna jest w jednej z trzech sal wystawowych Centrum Edukacyjno-Turystycznego.
Fot. M. Przygoda-Stelmach, Ł. Popowski
